Het is een heldere vrijdagmiddag. In de lichtblauwe lucht drijven kleine witte wolken voorbij. Achter de grote ramen in de witte kamer kunt u Amersfoort in de herfst zien liggen; rode bomen, het gouden haantje op de kerk, een man die de bladeren in zijn tuin aanveegt achter een houten poort waar ‘Heimwee’ boven staat. In de kamer bevinden zich vier mensen: een lange man in een mintgroen overhemd praat met een gezette man met een beslagen bril in een donkerblauwe Bijenkorf-trui, een man in een wit overhemd schrijft het programma voor de eerste intervisiemiddag op een white board en een blonde dame in een rode blouse schenkt zichzelf thee in.
DEMOCRATIE NABIJ & LOKALE HELDEN
Vanuit het programma Lokale Democratie in Beweging is een groep mensen gedurende vier maanden ondersteund bij hun initiatief om de lokale democratie te verbeteren door middel van het DNa-lab (DNa staat voor Democratie Nabij). Deze vernieuwers zijn onder andere ambtenaren die nieuwe gesprekken met bewoners vormgeven, raadsleden die anders debatteren en inwoners die bij de gemeente ruimte maken voor hun betrokkenheid.
Over de idealen, frustraties en nieuwe inzichten van de negentien vernieuwers die aan het DNa-Lab deelnamen, hebben wij een reeks artikelen geschreven: in vijf korte verhalen en acht dwarsblikken, leest u meer over de avonturen van de lokale helden van nu. De verhalen zijn niet één op één op de vijf bijeenkomsten en deelnemers van het DNa-Lab gebaseerd. Zonder deze bijeenkomsten hadden deze verhalen echter niet verteld kunnen worden.
Deze reeks wordt op platform O gepubliceerd. Wij nodigen lezers uit op deze verhalen en dwarsblikken te reageren. Uw reacties verwerken wij in de definitieve artikelen en in een slotbeschouwing die eind september op papier (analoog) door het programma Lokale Democratie in beweging zal worden gepubliceerd.
De lokale held
De dame in de rode blouse, Hannah Vlaar, is de held van dit eerste verhaal. Hannah is 45, moeder van een dochter van 11 en een zoon van 15. Ze woont al haar hele leven in Abbekerk, een klein dorp in de gemeente Medemblik, tussen Medemblik en Hoorn. Ze houdt van de geur van gras die overal hangt. De sloten waarop ze vroeger in de winters schaatste, het pleintje met de bakker en, als ze eerlijk is, van de kermis waar ze vroeger dagen met haar vriendinnen hing en nu met haar kinderen heen gaat.
Zij kent haar man, Johan Vlaar, al sinds haar zestiende. Hij is directeur van een internationaal mestbedrijf en is voor zaken veel in Canada en de Verenigde Staten. Johan heeft een goed salaris, waardoor Hannah niet hoeft te werken, of in elk geval niet voor het geld.
Een paar jaar geleden raakte zij op de koffie bij haar ouders met een vriend van haar vader in gesprek over de gemeenteraad. Zijn zoon was al jaren raadslid voor de PvdA en vond het fantastisch, was dat niet ook iets voor Hannah?
‘Jij hebt toch ook gestudeerd?’
‘Cum laude Sociaal juridische dienstverlening,’ zei haar vader voor ze kon antwoorden. Thuis zag ze op de website van de gemeente dat een kennis van haar sinds dit jaar bij Groen Medemblik zat, de partij waar zij al jaren op stemde. Van het één kwam het ander. Nu is ze al drie jaar het meest actieve raadslid dat Groen Medemblik ooit gehad heeft. Haar agenda staat vol met werkbezoeken en conferenties en tussen alle bedrijven door brengt zij haar kinderen van de hockey naar voetbal en van pianoles naar drummen.
Het valt Hannah op dat de gemiddelde ouder die zij spreekt totaal niet bezig is met wat er in de gemeente Medemblik kan. Niet dat zij alleen op zichzelf gericht zijn, maar om met ideeën voor de kinderen of voor de buurt naar de gemeente te gaan, dat is toch niet echt meer van deze tijd.
‘Als jullie nou eens een leuke borrel zouden organiseren,’ zei de moeder van een vriendinnetje van haar dochter een half jaar geleden. Dat zette Hannah aan het denken. Waarom eigenlijk niet? Alsof raadsleden een ander soort mensen zijn. Alsof die niet ook af en toe bij een borrel in het wilde weg willen fantaseren. Het idee voor een ‘bewonersvriendelijke raadsvergadering’ was geboren en via via kwam Hannah bij het DNa-Lab terecht en daar zit ze nu, in Amersfoort.
De droom
‘Ik twijfelde of ik vandaag zou komen, ik ben net terug uit Amerika,’ zegt Hannah op het voorstelrondje. ‘Trump! Wat een verschrikking. Ik heb vannacht voor het eerst weer een beetje kunnen slapen.’ De drie mannen in de kamer knikken. De een wat aanweziger dan de ander.
‘Maar mijn droom moet in januari werkelijkheid worden, dus ik kan alle hulp gebruiken.’
‘Kun je nog een keer in het kort uitleggen wat jouw initiatief inhoudt,’ vraagt de begeleider. Hannah gaat wat rechter op zitten. ‘Zeker! Wat ik wil en waar ik al een half jaar mee bezig ben, is dat de bewoners en de gemeenteraad elkaar beter weten te vinden. Dat we de krachten bundelen. Dat beide partijen beseffen dat ze elkaar nodig hebben.’ ‘Aha, mooi,’ mompelt de man met de Bijenkorf-trui. Hij is griffier in een middelgrote gemeente in de bossen. Zijn bril is inmiddels niet meer beslagen.‘En hoe wil je dat bereiken?,’ vraagt de begeleider opgewekt.
‘Door raadsvergaderingen leuk en aantrekkelijk te maken. Een soort vrijdagmiddagborrel maar dan voor de hele gemeente.’
De man in het mintgroene overhemd verslikt zich in zijn koffie. Hij is burgemeester in een gemeente in Limburg en moet er niet aan denken. ‘Wat vinden de andere raadsleden van jouw plan,’ vraagt de griffier. ‘Nou, die worden natuurlijk uitgenodigd,’ glimlacht Hannah, ‘Maar ik ga het niet helemaal samen organiseren. Dan weet ik zeker dat ik het een bureaucratische borrel wordt.’ Het blijft even stil. ‘‘Tja…,’ de burgemeester strijkt met zijn hand over zijn pas geschoren kin.
‘Als je het zo doet wordt het iets wat jij wilt, maar dan vraag ik me af of er veel raadsleden komen. De raadsleden die ik ken zijn niet zo borrelig.’
Hannah neemt een grote slok van haar thee en zucht. Fijn, twee mannen van het oude stempel. Moet ze nou gaan uitleggen dat mannen en vrouwen van in de 30 echt niet naar het gemeentehuis met de vlaggenstokken aan de Ketlaan komen? ‘Hoe ziet de perfecte bewonersvriendelijke vergadering eruit, Hannah?,’ vraagt de begeleider die Hannah’s bedrukte gezicht ziet. Hij trekt de dop van een stift: ‘Wat zijn de belangrijkste elementen?’ ‘Oké, nou, om te beginnen is die vergadering niet op het gemeentehuis,’ begint Hannah. ‘Het moet gaan over acties waar bewoners al mee bezig zijn, anders hebben die daar niets te zoeken. Een aantal ouders is bezig met een zorgboerderij, andere mensen die ik ken willen Medemblik de duurzaamste gemeente van Noord-Holland maken. Dat soort thema’s.’
‘Misschien kun je de andere raadsleden ook vragen om bewonersinitiatieven te verzamelen,’ oppert de griffier, ‘dan heb je al iets meer draagvlak.’ Hannah knikt, ‘Ja, dat zou kunnen. Maar het moet niet zo stijf zijn. We moeten echt gesprekken kunnen hebben. Bewoners moeten zich niet geremd voelen door een of andere vergaderstructuur of bureaucratisch gedoe. We kunnen een leuk café dat goed te bereiken is afhuren en aan verschillende tafels de verschillende ideeën bespreken.’
De burgemeester kijkt op zijn horloge. ‘En hoe past dit binnen de reguliere gemeenteraadsvergaderingen?’ Hannah haalt haar schouders op. ‘Het kan er eerst naast bestaan. Een keer in de maand een borrel, bijvoorbeeld. En als het lukt om daar ook besluiten te nemen, kunnen we in de toekomst misschien de borrel en de vergadering integreren.’ ‘Als dit plan nou niet doorgaat, waar heeft het dan aangelegen?’ vraagt de begeleider. Hannah kijkt naar haar lege kopje. ‘Toch aan de andere raadsleden.’
‘En op welke manier dan?’
‘Dat die niet komen opdagen. Dat ze het afdoen als een leuk dingetje.’
De twintig minuten daarna vult het white board zich met tips voor overlegvormen op de borrel, Noord-Hollandse biermerken en het advies om in ieder geval de griffier te betrekken. Dan is het tijd voor de initiatieven van griffier uit de bossen en de mintgroene burgemeester.
De terugweg
Het is al donker als Hannah om tien over vijf buiten staat. De kerktoren is verlicht. Ze zal zo even Johan bellen of hij de aardappels vast opzet. Hannah voelt zich nog steeds bedrukt. Wat is dat toch? Hoe die wethouder en griffier reageerden, dat is precies hoe de meeste raadsleden zouden doen.Heeft ze haar idee daarom nog niet op een vergadering gebracht? Is ze bang dat haar plan afgeschoten wordt? Of is ze bang voor een saaie borrel als ze eerst de raadsleden betrekt?
Op zich leek die griffier van net wel een redelijke vent. Misschien moet ze haar strategie toch een beetje aanpassen en wil hij wel meedenken. Ja, dat moet ze doen. Hem mailen. Op het lijstje voor maandag. Zacht fluitend steekt ze de autosleutel in het slot.
Dit is het derde artikel in een reeks over de verbetering van de lokale democratie (zie kader). Lees overige artikelen hier:
De ervaren wethouder
Spreken over de kwaliteit van democratie
Kraamkamer voor lokale democratie
Over kwaliteit van samenleven
Participatie als spiegelpaleis
De vreemde eend
Onze democratische instituties een beetje serieus nemen
interessant artikel van de Overheid……. en natuurlijk zijn de initiatieven er wel onder de burgers. Ook de terugtrekbewegingen van de gemotiveerden die er wat mee zouden kunnen doen en de redenen waarom zaken blijven hangen….. Ik kan hooguit stellen dat de Overheid mooie initiatieven toejuicht, en dat de lokale Overheid…naar ik verneem veel initiatieven naast zich neerlegt onder het mom van; draagvlak e.a. Wat ik zelf een heel mooi idee vindt is om een aantal initiatieven onder een ”borrel” te brainstormen in de gemeente. Niet geschoten is misgeschoten??? Als je het niet probeert zal je het nooit weten!!!!!