‘Iets begrijpen is niet hetzelfde als iets analyseren’, dat was de kern van de quote van Kenneth Hogg, directeur bij de Schotse overheid. Met deze quote startte de ‘livestream’ van U.lab, een internationale online leergang over maatschappelijke innovatie.
Dit jaar doen we voor het eerst mee als rijksoverheid. Onze ‘rijkshub’, is een van de 250 hubs die wereldwijd zijn verspreid over 145 landen. De hubs zijn fysieke ontmoetingsplekken waar mensen samen de lesstof bespreken en toepassen.
Otto Scharmer, professor op MIT in Boston en grondlegger van Theorie U, liep de statistieken van de deelnemers langs. Nederland kreeg een eervolle vermelding: ons land is een van de meest actieve landen in de leergang. Wat zijn we toch een innovatief volkje! Een goed moment voor de rijksoverheid om aan te sluiten.
‘Wat zijn we toch een innovatief volkje!’
Terug naar de uitspraak van Kenneth Hogg. Die is vooral van toepassing op ambtenaren. Dat wist ik, omdat ik hem toevallig een week voor de ‘livesteam’ had gesproken. ‘Welke lessen heb je geleerd sinds de Schotse overheid instapte in U.lab, ruim twee jaar geleden,’ vroeg ik hem. ‘Bij de overheid hebben mensen een voorkeur voor analyse,’ vertelde hij. ‘Ambtenaren houden van intellectuele en rationele aanpakken. Maar Theorie U vraagt hen om zichzelf mee te nemen naar hun werk. Om niet alleen te analyseren met hun hoofd, maar ook te voelen en hun hart te laten spreken. Sommige ambtenaren achten dat in strijd met hun idee dat ze als ambtenaar neutraal moeten zijn. Als gevolg daarvan laten ze hun passie niet meer spreken op het werk. Ze laten zichzelf thuis.’
Dat we het werk bij de overheid niet al te persoonlijk mogen maken, merkte ik dezelfde week nog. Tijdens een bespreking van de opzet van de werkconferentie van het Overlegorgaan Infrastructuur en Milieu ging de aandacht direct uit naar de derde pijler: de persoon. ‘Ik krijg hier altijd de kriebels van’, zei iemand. ‘Mensen komen toch niet naar de conferentie om over zichzelf te praten? Ik denk dat niet veel mensen zich zullen inschrijven voor de sessies in deze pijler.’
‘All important work today is highly systemic and deeply personal,’ zegt Jem Bendell, professor duurzaamheid en leiderschap. Misschien zou Bendell’s reactie zijn dat het werk bij de overheid dan kennelijk niet zo belangrijk is!
Een voorwaarde voor maatschappelijke transitie is dat mensen anders gaan kijken naar de werking van het systeem, inclusief hun eigen aandeel daarin. Dat ze wat moeten vinden van de manier waarop ze zelf, via hun werk, systemen en hun effecten in stand houden of juist veranderen. Dat geldt ook voor ambtenaren.
‘Een voorwaarde voor maatschappelijke transitie is dat mensen anders gaan kijken naar de werking van het systeem’
Maar hoe kom je erachter hoe huidige systemen werken, en wat maatschappelijke effecten zijn? Wat daarin op dit moment jouw rol en bijdrage is, en welke mogelijk andere rol en bijdrage dat in de toekomst zou kunnen zijn? Kranten lezen? Onderzoek en analyse? Ja. En: erop uit gaan, met mensen in gesprek gaan. Goed luisteren, invoelen en aanvoelen.
We sloten de bijeenkomst af met een bijpassende werkvorm. In groepjes met 4 mensen mocht om beurten iemand 3 a 4 minuten vertellen over wat hem of haar bezig houdt. Anderen luisterden enkel en reageerden niet. Aansluitend liet iedereen het verhaal gedurende 1 minuut in stilte op zich inwerken. En pas na vier rondes verhaal en stilte begon het groepsgesprek. Een eenvoudig format, met onverwachte effecten.
‘Bijzonder deze aandacht voor elkaar en voor mijzelf’, zei iemand. ‘Ik ga dit voorstellen bij presentaties in onze directie’, zei een ander, ‘niet direct reageren op het verhaal, maar gewoon even een minuut stilte om echt tot je te laten doordringen wat iemand zojuist verteld heeft.’
En de wereld was weer een beetje anders door een ambtenaar die het wel persoonlijk maakte.
Voor meer informatie, lees Theorie U.
Geef een reactie