Bestuurlijke vernieuwing verdient liefdevol leiderschap

De nieuwe tijd vraagt om nieuwe, andere typen ministeries, schrijven verschillende denkers in ‘Ministeries voor de Nieuwe Tijd: een publiek pleidooi voor een stille, schone, sociale, solidaire en circulaire samenleving als basis voor gezonde generaties’. Robbert Coops bespreekt het werk op platform O en is onder de indruk van de originaliteit en diepte van de ideeën.

“De toekomst behoort aan hen die geloven in de schoonheid van hun dromen”. Een beroemde uitspraak van Eleanor Roosevelt die Petra Hiemstra en enkele door haar aangezochte “verdenkers” bewust of onbewust heeft geïnspireerd bij het schrijven van een boek over de vorming van nieuwe ministeries die zouden moeten passen bij de behoeften van nu en verder.

Een nieuwe tijd
De totstandkoming van ‘Ministeries voor de Nieuwe Tijd’ is gewetensvol gedaan, resulterend in heldere beschrijvingen van nieuwe taken van gewenste minister(ie)s, de vergelijking met huidige departementen en vooral ook een opsomming van ideeën voor de “Nieuwe Tijd”, inclusief een duiding wie dat zoal zou moeten gaan uitvoeren.

Die originele benadering lijkt – zo op het eerste gezicht – in de uitwerking redelijk kansloos, want waar halen de diverse auteurs hun wijsheid vandaan? Het zijn immers geen bekende bestuurskundigen, politicologen of futurologen. Maar uit hun bijdragen blijkt dat ze ideologisch geïnspireerde personen zijn met elk een andere expertise die midden in de samenleving van nu staan. Het zijn waarlijk vrije denkers die in staat zijn concrete beleidsdoelen en maatregelen op te sommen. Zoals: “zorg voor betere salarissen in vitale beroepen waarin veel vrouwen zijn”, een toekomstige taak voor de departementen voor Gender Gelijkheid en van Gezonde Generaties. Of: “laat ieder beleidsvoorstel op toekomstbestendigheid checken en accorderen door de jongeren van de Raad van de Toekomst”, echt een uitdaging voor het ministerie voor de Lange Termijn.

Liefdevol leiderschap
De verschillende denkbeelden passen aardig bij elkaar. Het zijn over het algemeen geen zweverige maar vaak uiterst actuele en maatschappelijk relevante en ideologische beleidspunten die aan de orde komen. Met als verbindend element liefdevol leiderschap. Dat klinkt misschien soft en sentimenteel, maar “als we samen verder denken, durven we de komende jaren pijnlijke beslissingen te nemen”, aldus het boek. Dat type leiderschap zou nodig zijn om de transformatie van een consumptiemaatschappij naar een contributiesamenleving mogelijk te maken.

Het zou helemaal niet gek zijn wanneer (in)formateurs voor het nieuwe kabinet hun oor te luisteren leggen bij de verschillende auteurs. Het zou er bijvoorbeeld toe kunnen leiden dat de huidige ministeries moeten plaatsmaken voor het Ministerie voor Nuance, voor Toegankelijkheid of voor Alternatieven en Natuurlijke Steden, om er maar een paar van de 17 beschreven voorbeelden uit te halen. Er zouden er overigens nog best een paar bij kunnen, zoals het Ministerie voor Biodiversiteit of voor Vrede & Digitale veiligheid, zo kondigt samensteller en hoofdauteur Petra Hiemstra in het slothoofdstuk laconiek aan. Nu is de naamgeving en indeling van toekomstige departementen zeker niet het belangrijkste. Het gaat om nieuwe verantwoordelijkheden, nieuwe ambities op terreinen als een eenvoudig en eerlijk belastingstelsel, organische groei leidend tot een (agro)ecologische economie of emissievrije steden. Om dat te bereiken zijn “verbindende politici, bestuurders en Chief Future Officers die zichzelf en anderen kunnen grootluisteren” nodig, aldus Petra Hiemstra, die zelf European Studies in Den Haag en bestuurskunde aan de Universiteit van Leiden studeerde en als carrièrecoach, luistertrainer en opleider werkt.

Bibliografie
Petra Hiemstra (2020): Ministeries voor de Nieuwe Tijd; een publiek pleidooi voor een stille, schone, sociale, solidaire en circulaire samenleving als basis voor gezonde generaties, 212 blz., Haagse Hoogvliegers, Den Haag, ISBN 9789083103600, 22,50 euro