In een tijd waarin mensen en middelen steeds schaarser worden en maatschappelijke opgaven complexer, ligt het voor de hand om meer samen te doen. Maar wat gaan we dan precies samen doen en waar houden we ruimte voor lokale en regionale eigenheid? Een verkenning.
Gemeenten zijn de afgelopen jaren meer gezamenlijk gaan doen. Bekende voorbeelden zijn de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten en gezamenlijke inkoop van onder meer telecommunicatiediensten. De voordelen daarvan zijn evident, qua kwaliteit en kosten, en de impact ervan op lokale en regionale eigenheid is minimaal. Nu mensen en middelen ook voor gemeenten schaarser worden, is het zinvol om te verkennen hoe we meer collectief kunnen organiseren.
Meer collectief
Dat we meer collectief moeten doen, staat voor mij als een paal boven water. Landen zoals Denemarken laten zien wat het oplevert als je vergaand samenwerkt, en hoe je dat organiseert. In Denemarken worden onder meer aanbestedingen voor IT-voorzieningen collectief gedaan. Zoals voor software voor het sociaal domein of belastingen.
Gemeenten zijn niet verplicht om mee te doen, maar iedereen doet dat inmiddels wel. Omdat het veel voordeliger is en ze gezamenlijk meer waar krijgen voor hun geld. Een bijkomend voordeel is dat de data van deze gemeenten veel beter stromen, waardoor beleidsvorming op basis van feiten plaatsvindt en gemeenten een veel sterkere positie hebben in de richting van hun nationale overheid. Dat zou ons in Nederland ook helpen.
‘Lokale verschillen doen ertoe maar is het belangrijk dat een gemeente onderscheidend is in hoe het belastingproces is georganiseerd?’
Lokale verschillen doen ertoe, elke gemeente is uniek. Maar is het belangrijk dat een gemeente onderscheidend is in hoe het belastingproces is georganiseerd, welke applicatie wordt gebruikt voor het beheer van de gemeentelijke websites of hoe je gegevens uitwisselt? Ik denk het niet. Toch maakt elke gemeente hierin eigen keuzes. Ik zou graag het gesprek voeren over waar gemeentelijke autonomie belangrijk is en waar niet. Zodat we kunnen verkennen op welke onderwerpen we het collectief kunnen doen. Waar moet de gemeentelijke eigenheid voorop staan en waar voeren we gezamenlijk uit?
Puzzel leggen
Ik wil de stelling wel aan dat we als gemeenten niet met elkaar moeten concurreren op dat wat gezamenlijk kan. Bijvoorbeeld de IT-infrastructuur. En dat we voor de inrichting van een aantal basisprocessen die in elke gemeente gelijk zijn, collectief afspraken maken. Laten we bijvoorbeeld beginnen met onderzoeken hoe we meer collectief kunnen doen in processen voor de WOZ (specifiek voor taxatie), burgerzaken en belastingen. Op die onderwerpen lopen al initiatieven voor meer samenwerking en harmonisatie. Als we die nou eens verbreden naar alle gemeenten en kijken wat dat aan mogelijkheden oplevert? Dat kan de opmaat zijn voor nog meer standaardiseren en collectief organiseren. Omdat dat duidelijk meerwaarde oplevert voor gemeenten, in kosten, in kwaliteit en in toepassing.
Er is nog een reden waarom samenwerking in de uitvoering steeds belangrijker wordt. De effecten van de krappe arbeidsmarkt zijn nu al voelbaar en dat zal waarschijnlijk alleen maar meer worden. Gemeenten hebben straks simpelweg de menskracht niet meer om het werk op dezelfde manier te blijven doen. Laten we daarom als gemeenten serieus de puzzel gaan leggen: waar we autonomie en eigenheid belangrijk vinden en waar we meer collectief kunnen werken. Dan zetten we samen een stap vooruit.
Meer lezen
Met de vaststelling van de Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering en het Jaarprogramma 2019 hebben gemeenten ervoor gekozen om gezamenlijk te standaardiseren in de uitvoering van beleidsarme thema’s, en een nieuwe gemeenschappelijke en generieke basisinformatievoorziening te realiseren. De focus ligt op standaarden voor de gemeentelijke uitvoering en initiatieven voor versnelling in de opschaling. Zoals de Gemeentelijke Model Architectuur (GEMMA), contractstandaarden voor de jeugdzorg en de Gemeentelijke Inkoop bij IT Toolbox (GIBIT). Meer informatie over deze en andere standaarden is te vinden op:
Andere voorbeelden van samenwerking tussen gemeenten:
- Gezamenlijke inkoop: https://vng.nl/rubrieken/onderwerpen/gt-en-collectieve-inkoop.
- IBD: https://www.informatiebeveiligingsdienst.nl/.
- Common Ground: https://commonground.nl/.
Geef een reactie