Een rationele houding ten opzichte van terreur

In de afgelopen maanden is met name België bestempeld tot voorbeeld van falend beleid ten opzichte van terrorismebestrijding. In de internationale media wordt het land bestempeld als ‘falende staat’ (Politico) tot een ‘broeinest van radicalisme’ (CNN), en van een ‘terroristisch paradijs’ (Der Spiegel) tot ‘Belgistan in Europa’ (CBN). De aanslagen in Brussel hebben dit beeld alleen maar aangescherpt. Politici, commentatoren, en zelfs enkele deskundigen vallen over elkaar heen om te beargumenteren waarom juist in dit land zoveel terroristen voorkomen. Meest gehoord commentaar is ‘de versnipperde politiestructuur’, het ‘misplaatse tolerantiebeleid’, een ‘falend buurtbeleid’ en ‘het ‘instabiele politieke klimaat in België.’ Als contrast lees ik maar weinig genuanceerde berichtgeving, terwijl dit nu juist op zijn plaats zou zijn. Om te beginnen, klopt het beeld wel dat België zo een grote uitschieter is als het gaat om het aantal jihad strijders? Om dit te staven worden steeds twee zaken naar voren gehaald: het aantal Syrië-gangers als percentage van de bevolking en het aantal betrokken Belgen bij de Parijse en Brusselse aanslagen. In beide ranglijsten staat België aan kop. Maar is dit wel een eerlijke analyse?

Moslimgemeenschap
Om te beginnen met het aantal Syrië-gangers per hoofd van de bevolking. België is in dit opzicht inderdaad een koploper, maar de berichtgeving hierover vervalt meestal tot een zwart-wit verhaal. België wordt hierbij als grote uitzondering van andere Europese landen geportretteerd. Maar is dit wel terecht? Om dit te toetsen heb ik het aantal Syrië-gangers afgezet ten opzichte van het aantal moslims dat in een land woont.
We weten een ding zeker en dat is dat de aanslagplegers zichzelf als Moslim percipiëren. En nee, ik zeg zeker niet dat alle terroristen moslim zijn, en al helemaal niet dat alle Moslims terroristen zijn. Wat ik zeg is dat het behoren tot de moslimgemeenschap een noodzakelijke voorwaarde is geweest voor de aanslagen, maar zeker geen voldoende voorwaarde voor het plegen van de aanslagen is geweest (denk aan sociale deprivatie of het wonen in een stad). Op basis hiervan is het dus beter om het aantal Syrië-gangers ten opzichte van het aantal moslims in een land af te zetten omdat dit de enige bekende factor is die we tot nu met zekerheid kunnen bepalen. Het resultaat is te zien in de tabel hiernaast.

Overdreven
Hier naar kijkend valt op dat België inderdaad bij de top hoort, maar dat de verschillen met landen als Duitsland, Sweden, Oostenrijk en Frankrijk enorm klein zijn. Bovendien, landen als Finland (rond de 70 Syrië-gangers) en Polen (rond de 30 Syrië-gangers), die weliswaar niet veel Syrië-gangers hebben, steken er met kop en schouders boven uit als we dit afzetten ten opzichte van het aantal Moslims dat in deze landen woont. Kortom, gebaseerd op deze cijfers zouden we nog eens 10 landen als een ‘failed state’ kunnen bestempelen. Op zijn minst is de kwalificatie als België als grote dissonant in Europa zwaar overdreven en zelfs misplaats.
Ten tweede, het aantal Belgische aanslagplegers in de meest recente aanvallen was inderdaad hoog, maar dat was het aantal Fransen in de aanslagen ook en daar heb ik geen soortgelijke kwalificaties over gehoord. Bovendien, nu weten we dat beide aanvallen gepleegd werden door dezelfde zogenaamde ‘slapende cel’ en kijkend naar bovenstaande cijfers is de kans heel groot dat de volgende cel die ontwaakt voornamelijk bestaat uit Duitsers, Britten, Zweden, of Hollanders.

Islam-xenofobie
De zorg die ik heb is dat we oplossingen voor radicalisme in uiteenlopende landen gaan baseren op wat er allemaal mis ging in België. Op deze manier volgen we het misleidende pad dat België een uitzondering is (wat het dus niet is), en alles wat anders is in België dan dus ook wel verkeerd moet zijn (zoals de versnipperde politie, het politiek klimaat, etcetera).
In dit geval wijst de vrij normale verdeling van radicalisme tussen landen er echter eerder op dat we een oplossing zullen vinden in overeenkomende problemen tussen landen (denk aan individualisering, islam-xenofobie, Midden-Oosten beleid, etc.). Kortom, het enige juiste antwoord op irrationele handelingen van terroristen moet niet zijn door angst verwrongen irrationalisme, maar juist een overdaad aan rationele besluitvorming.