De overheidscommunicatie over het coronavirus en de beperkende maatregelen die daaruit voortkomen schiet tekort. Burgers krijgen vooral oneliners en gesimplificeerde informatie voorgeschoteld, stelt Cintia Stekelenburg in Het Vaccinatieboekje 2021; onderzoek naar overheidscommunicatie over coronamaatregelen, op platform O besproken door Robbert Coops.
Te midden van de weer oplierende coronabesmettingen en de oplaaiende discussies over het dilemma rond de vrijheid en/of beperking van ongevaccineerden, verscheen een onderzoek naar de overheidscommunicatie over de coronamaatregelen. Het onderzoek is op eigen initiatief tot stand gekomen; Cintia Stekelenburg vond het belangrijk om haar analyse, ideeën en adviezen over het volgens haar controversiële onderwerp van een al dan niet legitieme en effectieve vorm van overheidscommunicatie te publiceren. Ze schrijft: “De overheid verlangt van de burger dat hij de overheidsadviezen en -regels opvolgt. De burger op zijn beurt heeft betrouwbare overheidsinformatie nodig en moet van die betrouwbaarheid kunnen uitgaan. Daarom is het des te belangrijker dat de overheidscommunicatie waterdicht is en vertrouwen uitstraalt. Waterdicht kan ook betekenen dat er duidelijk wordt gecommuniceerd over onduidelijkheden”. In de praktijk – en zeker in de crisisachtige, eerste periode van de corona-uitbraak – schortte het daar volgens Stekelenburg behoorlijk aan. Aan de hand van voorbeelden wordt duidelijk dat de overheidscommunicatie “een aantal essentiële redenatiegebreken en incomplete of eenzijdige informatie” laat zien.
Duidelijke communicatie
Dat coronavaccinatie geen 100 procent garantie biedt is gelet op de huidige ziekenhuisopnames en coronabesmettingen nu wel duidelijk, maar die indruk maakte de publiekscampagne van de overheid niet. En dat geeft te denken, zeker wanneer diezelfde overheid waarschuwt voor en ageert tegen nepnieuws op dit punt. Zolang er nog onduidelijkheden zijn, zoals de mate van besmettelijkheid na vaccinatie, de bijwerkingen op lange termijn en de wisselwerking tussen andere medicijnen en ziektes, zou ook daarover duidelijker gecommuniceerd moeten worden. “Burgers krijgen vooral oneliners en gesimplificeerde informatie op hoofdlijnen voorgeschoteld”, aldus Stekelenburg, oprichtster en eigenaresse van communicatiebureau Cintaxis Communicatie. Gevaccineerden zijn volgens de overheid veilig en krijgen overal toegang met hun QR-code. In de praktijk blijkt dat gewoon niet het geval te zijn; 100 procent veiligheid is ook voor hen niet te geven. Dat was vooraf onvoldoende duidelijk. Hadden ze dit geweten dan hadden ze misschien niet voor vaccinatie gekozen omdat ze het vooral voor een ander deden. Dit laatste was een belangrijk motief in de overheidscampagne.
‘De overheid moet draagvlak voor maatregelen vergroten en haar communicatie verbeteren’
Het Vaccinatieboekje 2021 geeft munitie voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), dat worstelt met de vraag op welke wijze ongevaccineerden alsnog kunnen worden verleid tot een prik. Niet alleen via morele druk of juridische drang maar ook via publiekscampagnes. Stekelenburg stelt: “De overheid heeft hier dus te maken met twee uitdagingen: het vergroten van het maatschappelijk draagvlak voor de coronamaatregelen en het verbeteren van haar communicatie over corona”. Die twee uitdagingen kunnen/moeten overigens met elkaar gecombineerd worden in een genuanceerde vorm van informatievoorziening die rekening houdt met gevoeligheden en bezwaren over vaccinatie zoals die bij burgers en bedrijven bestaan. “De overheid kan haar imago verbeteren door de coronabestrijding en de publiekscommunicatie hierover expliciet te koppelen aan nauw gerelateerde gebieden, zoals gezondheid, zorg, welzijn en maatschappelijke stabiliteit”, aldus Stekelenburg. Zo’n integrale aanpak zal vermoedelijk op langere termijn werken, want de tegenstellingen en wantrouwen jegens de overheid zijn bij sommige groeperingen zo groot dat zelfs overvolle ic’s en overtuigende wetenschappelijke studieresultaten weinig indruk maken. Laat staan dat communicatie in deze cynische en alarmerende context het verschil gaat maken.
Bibliografie
Cintia Stekelenburg (2021), Het Vaccinatieboekje 2021; onderzoek naar overheidscommunicatie over coronamaatregelen, TAO Publishers, Den Haag.
Geef een reactie