Er zit nog geen vaart in de formatie, maar uiteindelijk zal er een nieuw kabinet op het bordes staan. Dat kabinet zal nieuwe plannen en ambities entameren en deze zullen worden uitgewerkt tot beleidsprogramma’s. Veel zaken zullen bij het oude blijven en soms krijgt bestaand beleid een nieuw jasje om de ‘look & feel’ van het nieuwe kabinet uit te stralen. Dat neemt niet weg dat er onvermijdelijk ook beleid bruusk zal worden beëindigd. Dan gaat het om ambities die niet meer in de huidige visie passen, om achterhaalde doelstellingen en prioriteiten van een vorig kabinet die posterioriteiten van het volgende blijken. Momenteel bevinden wij ons in de ‘vloeibare’ periode in het leven van een beleidsambtenaar. De tijd waarin oude politieke zekerheden langzaam vervagen en ontstollen en de nieuwe nog maar een schim in de verte zijn. Ambtenaren in de beleidskernen van de rijksdienst weten dat en bereiden zich daar mentaal op voor.
Hoe laat je oud beleid eigenlijk los? Vaak gaat dat vanzelf. Ik ken collega’s die elk soort beleid kunnen ontwikkelen en die gelijk doorschakelen naar de nieuwe politieke werkelijkheid. Zij kunnen desnoods 180 graden draaien en alles enthousiast afbreken wat ze in de jaren daarvoor met diezelfde energie hebben uitgerold. Bij andere collega’s gaat dat loslaten echter niet vanzelf en dat is helemaal niet raar.
‘Het ritueel afsluiten van het oude beleid geeft mentale ruimte voor de volgende klus’
Alle cynisme ten spijt gaat beleid niet over het rondpompen van geld en papier, maar om het beter, mooier en gelijkwaardiger maken van het land voor burgers. Er zijn publieke waarden in het geding zoals eerlijkheid, openheid en rechtvaardigheid. Wanneer iemand jarenlang zijn of haar ziel en zaligheid heeft gestopt in het realiseren van die waarden voelt het raar en contra-intuïtief wanneer het vehikel om die waarden te realiseren naar de sloop gaat. Het is logisch dat dit gepaard kan gaan met emoties. Ik kan mij zelfs voorstellen dat alle fases van rouwverwerking (ontkenning, woede, onderhandeling, depressie en aanvaarding) voorbijkomen, al is het maar in een bescheiden vorm.
Moet je hier als afdeling, programma of directie ruimte voor laten? Ik zou de vraag omdraaien en vragen waarom je dat niet zou doen. Wanneer het over relaties gaat wordt er altijd voor gewaarschuwd om je niet gelijk in de volgende te storten. Eerst moet er sprake zijn van ‘closure’ en van voldoende mentale afstand van de vorige. Waarom zou dat in het werk anders zijn? Ook voor de wat nuchterder en zakelijker collega’s is het niet zo gek om even met anderen achterom te kijken en stil te staan bij wat was, wat dat betekende en wat ervan wordt meegenomen.
Dat lijkt mij goed voor het welbevinden van de beleidsmedewerker in kwestie. Het ritueel afsluiten van het oude beleid geeft mentale ruimte voor de volgende klus die weer alle energie vergt. Het lijkt mij ook goed voor het organisatieonderdeel omdat het ritueel de mens, het werk en de werkvloer even aan elkaar verbindt. En voor wie toch hardnekkig blijft vinden dat affectieve emoties niet passen bij het werk van een beleidsambtenaar: in zo ongeveer elke vacaturetekst wordt gerekend op een bestaande ‘passie’ voor het onderwerp van de baan in kwestie. Dat kunnen we lacherig afdoen als een holle HR-frase, maar ook als een erkenning van het bestaan van emotionele binding in het professionele domein. Juist bij het dienen van het publiek belang lijkt het mij belangrijk om die ruimte te bieden.
“Stopstrateeg” zegt
Wat goed om hier aandacht voor te vragen. Al was het maar omdat organisaties over het algemeen slecht zijn in stoppen. En stoppen met beleid gebeurt, al helemaal nauwelijks (goed). Vaak zetten we beleid op de waakvlam. En stopt weliswaar de projectleider of beleidsmaker ermee, maar de organisatie niet. Noch de buitenwereld. Als het je boeit: ik schreef een boek over stoppen in organisaties. Het heet Stop. In dat boek ook ruime aandacht voor een belangrijk aspect van goed stoppen: afscheid nemen. Op http://www.goedstoppen.nl meer info. Als je het leukst vindt wil ik je het luisterboek wel sturen. Mail me dan even!