In een wereld vol met egoïsten, is het bijna onvoorstelbaar dat coöperatie de enige weg is naar succes. Waarom zou je daarin investeren als individu, als organisatie of als land?
Valsspelen, macht, barrières opwerpen, grenzen stellen en soms oorlog voeren levert toch veel meer op? Dat kan zeker onder bepaalde omstandigheden en voor de korte termijn. En tot 1945 ging het zonder herkenbare overheden ook vaak fout.
Gelukkig heeft de overheid (in de westerse wereld) sindsdien de rol op zich genomen om iedereen gedwongen vrijheid te geven (Rousseau). Ook weten we inmiddels dat coöperatie onze kritische succesfactor is waarom wij als mens überhaupt zo dominant zijn op deze wereld.
Helaas staan we weer regelmatig voor datzelfde kruispunt, omdat er nog velen in het verleden leven. Belangrijk is dat we ons realiseren dat de relatieve vrede van de afgelopen 75 jaar voor een groot deel komt doordat we hebben geïnvesteerd in coöperatie door openheid, decentralisatie en een meer gelijke distributie van macht en wederkerigheid. Grenzen en barrières werden verlaagd, zodat handel en samenwerking meer de ruimte kreeg.
In het boek The Evolution of Cooperation van Robert Axelrod wordt uitgelegd en onderbouwd waarom dit zo belangrijk is. De basis van deze ontwikkeling is dat we kennis hebben van het prisoners dilemma. Hoewel velen van jullie dit dilemma in de basis waarschijnlijk wel kennen, is het nu weer zeer urgent. Zelf denk ik dat het zelfs de enige weg is waarbij de oude schaakborden worden weggegooid, zodat we snel en duurzaam succesvol kunnen zijn als mens.
‘We spreken af dat we open en aardig voor elkaar zijn’
Dit begint met het besef dat vals spelen voor kortetermijnwinst zal leiden tot een tegenreactie, die eindigt in een negatieve spiraal van reacties (een zero-sum game). Dit spel zie ik te vaak terugkomen waar mensen interacties met elkaar hebben. Het resultaat is voorspelbaar. Niemand behaalt zijn doelen, sterker nog het resultaat had beter kunnen en moeten zijn. Ook de mensen die denken dat ze slimmer of machtiger zijn. Ik hoop dat dit besef ook de overhand zal krijgen in Rusland en China, nu een koude Wereldoorlog voor de deur staat.
De neerwaartse spiraal van actie en tegenreactie kan doorbroken worden door tit for tat als basis te accepteren. Wetenschappelijk, biologisch en in een computergame is namelijk aangetoond dat deze basishouding altijd leidt tot het beste eindresultaat voor iedereen. Belangrijk is dus dat een potentiële valsspeler dat vooraf weet.
De regels voor tit for tat zijn heel simpel. We spreken af dat we open en aardig voor elkaar zijn. Dit is het principe van leven en laten leven. Niemand wil de ander namelijk aandoen wat hij of zij zelf niet aangedaan wil worden. We hoeven elkaar overigens niet leuk te vinden, maar de afspraak zorgt wel voor wederkerigheid.
Vervolgens leg je vast dat jij niet de eerste bent die valsspeelt. Straf volgt op valsspelen. Deze straf is hoger dan het korte termijn voordeel van de valsspeler. Vaak zie je dat daar niet goed op wordt gehandeld, waardoor je weer terugvalt naar de zero-sum game. Belangrijk is wel dat de straf proportioneel is en er na de straf vergiffenis volgt! Na WO I ging dat bijvoorbeeld mis doordat Duitsland te zwaar werd gestraft. Om de kans op valsspelen te minimaliseren is veel open interactie belangrijk, gericht op incentives voor de lange termijn. Dit zorgt voor vertrouwen, positieve vooruitzichten en voorkomt dat er onnodige problemen ontstaan. De voordelen in efficiency en effectiviteit zijn enorm.
‘We staan op een kruispunt’
Zelfs onder de moeilijkste omstandigheden tijdens WO I werden deze afspraken gemaakt in de loopgraven. Zo vierden vijanden samen kerst, speelden ze voetbalwedstrijden en waren er gevechtspauzes tijdens slecht weer.
Als wij dit proces beter begrijpen en uitvoeren, ben ik ervan overtuigd dat er meer rust en betere resultaten volgen. De spelers die dit spel goed beheersen, hebben de afgelopen decennia hier namelijk al enorm van geprofiteerd.
Nu staan we weer op het kruispunt. Adapteren we allemaal de basisprincipes van het spel, bestraffen we de valsspeler proportioneel, laten wij hem daarna weer toe en zijn we bereid dit open en simpel vast te leggen met elkaar voor de belangrijkste thema’s van deze tijd?
Ik hoop het wel, want ik weet zeker dat coöperatief samenwerken onze enige weg naar succes is voor nu en de toekomst!
Geef een reactie