Het is aannemelijk dat in deze globaliserende wereld netwerken, allianties en platforms de toekomst hebben en mensen en hun samenwerkingsverbanden daar vrij in willen bewegen. Tegelijkertijd zien we dat grote groepen mensen op zoek zijn naar vormen van geborgdheid en zekerheid, als het niet anders kan dan maar door een statelijk orgaan. Zijn zij op zoek naar nieuwe vormen voor ‘van wieg tot graf’? Een van de grote politieke en bestuurlijke opgaven de komende periode is balans te vinden tussen deze twee botsende bewegingen.
Verbonden partijen vertegenwoordigen zo’n vorm van netwerkachtige samenwerken, die toekomst heeft als ze voldoet aan de vereisten die wetgever, bestuur en samenleving stellen. Niet voor niets is een heftige discussie gaande over vraagstukken die de besturing van verbonden partijen raken. Over innovatie, veranderde marktomstandigheden en bestuurlijke behoeften, zakelijkheid, invloed en verantwoording. Maar ook over democratisering en verbondenheid, over behoud van publieke belangen die we nog kennen uit de klassieke verzorgingsstaat (zie discussie over basisverzekering, aow, sw-bedrijf, enz.). Politieke besturen en zeker ook directeuren staan daardoor onder grote druk. Algemene besturen als gemeenteraden, provinciale staten en verenigde vergaderingen (bij waterschappen) zijn er kritisch over de prestaties van verbonden partijen. Maar herkennen ze daarbij hun eigen verantwoordelijkheid?
‘Niet voor niets is een heftige discussie gaande over vraagstukken die de besturing van verbonden partijen raken’
Er verschijnen de nodige publicaties die van invloed zijn op de ontwikkeling van de verbonden partijen.
- Zowel aanhakend op de ontwikkelingen naar een netwerksamenleving.
- Als inspelend op het brede sentiment om het publieke belang van de verzorgingsstaat te behouden.
Een rijksnota over ZBO’s, een Rob-advies over de democratie en verbonden partijen of de VNG over de toekomst van gemeenten en de weg naar meervoudige democratie. De kern is veelal dit is de weg die we moeten gaan. Verbonden partijen mogen dan onder druk staan. Ze hebben voorlopig wel de toekomst als platform- en samenwerkings-/netwerkorganisatie.
Benieuwd
We zijn erg benieuwd naar de ervaringen en inzichten van directeuren van verbonden partijen. We gaan hen spreken en zullen schrijven over de opbrengst. Maar we willen ook graag een denkkader ontwikkelen dat kan helpen wat orde te scheppen in de ogenschijnlijke chaos. We publiceerden reeds dat departementen steeds vaker verbonden partijen voorschrijven maar niet de verantwoordelijkheid nemen adequaat het bestel/stelsel in te richten. Gemeenten, provincies en waterschappen gedragen zich op hun beurt als eigenaren van verbonden partijen maar beperkt aansprakelijk voor het stelsel dat ze met de oprichting van een verbonden partij in het leven roepen. Als opdrachtgever zijn ze vervolgens wel erg kritisch; ze gedragen zich als het ware als klant. Moet daar geen verandering in komen?
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Cees Paardekoper, adviseur beleidsstrategie, besturing en organisatieverandering bij WagenaarHoes, lid van de kernredactie van het Tijdschrift Bestuurskunde en docent Publiek Management aan de Universiteit Tilburg.
Geef een reactie