In een reeks artikelen op platform O hebben we laten zien hoe overheden burgers nogal eens buitenspel houden bij het ontwikkelen van plannen. We lieten dat onder meer zien aan de hand van drie concrete voorbeelden bij gemeenten. Als tegenwicht willen we in dit artikel laten zien dat serieuze samenwerking tussen gemeenten en burgers goede resultaten oplevert, waar zowel de gemeente als de burgers tevreden (soms zelfs trots) op kunnen zijn.
De gemeente Amsterdam wil huizen bouwen, onder andere in de K- buurt van de Bijlmer. Ambtenaren gingen aan de slag en er kwamen twee varianten waaruit de burgers in een referendum zouden kunnen kiezen. De meeste inwoners zagen beide varianten echter niet zitten en hielden een stevig pleidooi om niet te gaan stemmen. En zo ontstond er een probleem door een kiezersstaking. Toen volgde een koerswijziging, waarbij gemeente en burgers samen een nieuw plan maakten. De nieuwe woningen komen er en worden zodanig ingepast dat de buurt haar karakter behoudt, tot tevredenheid van de gemeente zowel als de burgers.
Burgerinitiatief
Ten zuidwesten van Leiden moest (al vele jaren) een nieuwe provinciale weg komen. Volgens bestuurders en ambtenaren zou deze weg op maaiveldhoogte dwars door Voorschoten komen te lopen. Een burgerinitiatief ontwikkelde een structureel betere inpassing met onder andere een boortunnel, compacte aansluitingen op snelwegen en verdiepte liggingen. Na veel gelobby en jarenlange pleidooien wordt dit alsnog gerealiseerd. De zogenoemde Rijnlandroute heeft een ruim 2 kilometer lange boortunnel en raakt Voorschoten bovengronds niet. Geen weg door het dorp en geen vervuiling en hinder dus, maar wel de gewenste verkeersafwikkeling.
In Oegstgeest veroorzaakte een geplande bovengrondse elektriciteitsleiding onrust over stralingsgevaar voor nabijgelegen woningen. Al in 2015 trok een burgerinitiatief aan de bel en in 2018 constateerde de Gezondheidsraad dat er een causaal verband was tussen ernstige ziekten en de nabijheid van elektriciteitslijnen en -masten door stralingsgevaar. De oplossing werd gevonden in zogenoemde ‘verkabeling’, onder meer door gebruik te maken van rijksmiddelen uit het voorzorgbeleid. Na een aanvankelijk terughoudende opstelling van de gemeente werd het plan uitgewerkt, waarbij de verkabeling ruimte en ook gelden vrijmaakte voor woningbouw op de vrijkomende gronden. Resultaat: maatschappelijke meerwaarde door een combinatie van oplossen stralingsgevaar en de bouw van woningen.
‘Achter de bureautafel ontwikkelde plannen schieten vaak tekort’
De gemeenteraad van Veenendaal heeft in 2019 besloten een visie te laten ontwikkelen voor het Stadspark in co-creatie met inwoners van Veenendaal. In 2020 is hiervoor dan ook een uitgebreid participatietraject doorlopen, offline en online. Ook zijn er door het hele park diverse borden en stickers geplaatst om gebruikers van het park op te roepen hun ideeën op een website te delen. Aan de hand van de ideeën die zijn aangedragen door uiteenlopende doelgroepen en de klankbordgroep van belanghebbenden heeft een landschapsarchitect een drietal schetsen gemaakt, waaruit het uiteindelijke ontwerp is voortgekomen.
De gemeente Tubbergen wilde tot een eenheid komen in de verkeersmaatregelen op een belangrijke weg. Er was sprake van verschillende maximumsnelheden, ongelijke kruispunten en gebrek aan gescheiden fietspaden. Dankzij de inzet van de buur(t)vrouw en een ambtenaar is dat gelukt, waarbij allerlei bezwaren en oud zeer bij inwoners konden worden opgevangen.
Verzet
Achter de bureautafel ontwikkelde plannen schieten vaak tekort in het vinden van oplossingen met draagvlak in de samenleving. Zeker bij gevoelige onderwerpen waarbij nogal eens alternatieven vanuit de burgerij worden aangedragen, loopt een bureautafelplan grote kans op verzet vanuit burgers. Daarbij komt dat de (ogenschijnlijk) makkelijkste oplossing vaak de voorkeur heeft, mede om financiële redenen. Beleidsontwikkeling vanachter een bureau is veilig afgeschermd, maar heeft beperkingen. Zeker wanneer dit wordt gedaan door ingehuurde krachten met een beperkte lokale kennis en affiniteit. Veel ruimtelijke ordeningsingrepen en infrastructurele zaken zijn onomkeerbaar en worden aangelegd ‘voor de eeuwigheid’. Waarbij de leefomgeving van omwonenden structureel en ingrijpend wordt veranderd (lees: veelal verslechterd). Een besloten proces van beleidsontwikkeling is dan verre van optimaal.
Een open beleidsontwikkelingsproces is hiervoor een aantoonbaar goede oplossing. Bij (bijvoorbeeld) een ruimtelijke ordeningsingreep zou dan een goede start kunnen worden gemaakt via een open inhoudelijke discussie met alle belanghebbenden over: nut en noodzaak, randvoorwaarden, maatvoering, mogelijkheden en beperkingen. Hierdoor worden praktische zaken meegewogen die anders misschien over het hoofd worden gezien, worden creativiteit en kennis van burgers benut, kan er worden geleerd van ervaringen die elders zijn opgedaan en worden moeilijk meetbare ‘zachte’ aspecten in het proces betrokken.
Dit levert niet alleen een routekaart op naar betere oplossingen, maar voorkomt ook vervelende juridische procedures en zorgt voor een groeiend vertrouwen in overheidshandelen.
Geef een reactie