De wereld verandert diepgaand, of is dat wellicht toch niet het geval? Misschien is dat alleen maar onze waarneming. Zijn de issues van vandaag de dag wel zo wezenlijk anders dan laten we zeggen 100 of 200 jaar geleden?
Zijn de veranderingen die we nu ervaren, bijvoorbeeld door de snelle veranderingen in technologie, zo wezenlijk anders dan de uitdagingen waar de Europeanen voor stonden toen ze in de Industriële Revolutie geworpen werden?
Zijn de uitdagingen voor een transparante democratie vandaag de dag, zo veel anders dan die in de tijd van Machiavelli?
Zijn de huidige behoeften van mensen aan veiligheid, vrede en gezondheid echt zo wezenlijk verschillend dan 50, 100 of zelfs 1000 jaar geleden?
Of is het wellicht de manier waarop we (gewend zijn) structuren te bouwen om met deze uitdagingen om te gaan, dat een grondige verandering nodig heeft. Want het lijkt mij, dat Europa (en dat is vast een veel te algemene aanname) hier slecht werk geleverd heeft. Geconfronteerd met deze zelfde uitdagingen, is er nog steeds geen passend antwoord gevonden om te komen tot een transparante, democratische, veilige, gelijkwaardige en inclusieve maatschappij.
Voor bijna alles nam de overheid een rol op zich, want wie zou het anders moeten doen?
In Europa zijn we al heel lang gewend om de dingen op een bepaalde manier te doen en (politiek) te structureren. Maar als we terug gaan in de geschiedenis, vinden we dat veel van de maatschappelijke issues in essentie niet zo heel veel verschillen in de tijd.
In Nederland zijn we bijvoorbeeld in de afgelopen 60 jaar gewend geraakt te vertrouwen op onze overheid voor onder andere inkomensgelijkheid, woningvoorziening en financiering van ons cultureel en natuurlijk erfgoed. Voor bijna alles nam de overheid een rol op zich, want wie zou het anders moeten doen?
Maar was het niet gebruikelijk in de Gouden Eeuw dat de rijkeren zorg droegen voor de minder bedeelden? Heeft de overheid misschien, toen deze vaderlijk (of moederlijk) instapte, langzaam bij andere delen van de maatschappij elk gevoel om verantwoordelijkheid te nemen, weggenomen?
Ik heb het geluk, dat ik door onze (wereldwijde) startup-activiteiten, kan ervaren hoe de wereld verschillend gestructureerd is, zoals in Canada bijvoorbeeld.
Canada is de meer sociaal ondernemende markt gedreven maatschappij in vergelijking met de Verenigde Staten (ik weet het, ik generaliseer weer).
In Canada neemt een veel bredere alliantie van partijen verantwoordelijkheid voor lokale en maatschappelijke uitdagingen. Bedrijven, onderwijs, vrijwilligers, overheid en lokale gemeenschappen maken allemaal deel uit van deze netwerkmaatschappij.
Dit is niet altijd vrijwillig, maar veelal ook de enige manier om te overleven – zo vertrouwde een community representative van een lokale bibliotheek me toe.
Oké, een ding is wezenlijk anders vandaag de dag dan in welke tijd dan ook, dat ik hier moet melden: Nog nooit waren we zo goed in staat en hebben we zoveel mogelijkheden om geïnformeerd te zijn over alles wat er gebeurt in de wereld. En nog nooit waren we in staat om te zien wat voor effecten onze keuzes hebben op anderen en de wereld in zijn algemeenheid.
En precies dit gegeven is de allergrootste kans voor ons om een structuur te bouwen die ons in staat stelt die inclusieve samenwerkende netwerkmaatschappij te bouwen. Een co-creatieve maatschappij lokaal diep geworteld, die in staat is tegenslagen te weerstaan, problemen op te lossen en samen te innoveren.
Hiervoor moeten we de oude structuren afbreken voordat we nieuwe kunnen bouwen. En hoewel de Nederlandse overheid wellicht denkt dat zij nog steeds de leiding heeft hierin, is deze afbraak al begonnen met een snelheid die veel hoger is dan je denkt. Het is nu tijd om deze maatschappelijke krachten te omarmen, die samenwerking te starten en de oude structuren samen af te breken en samen te bouwen aan een nieuwe netwerkmaatschappij.
Ik hoor graag jouw gedachten hierover. Terwijl ik dit schrijf, viert Canada haar 149ste verjaardag deze 1e juli. En niet geheel toevallig besloot ik vandaag een vergelijking te maken tussen dit jonge land en Europa’s lange bestaansgeschiedenis.
Enig idee waarom niemand reageert?
Het is een prikkelende gedachte: zou de behoefte aan een transparante democratie in de tijd van Macchiavelli dezelfde zijn als nu? Bloedschande, oorlogjes en legertjes van steden bepaalden toen het politieke proces.
Wat is dat eigenlijk, een inclusieve samenleving? Zijn we nog bezig die te scheppen of is het juist het doldraaien van het neo-liberale denken, waardoor die inclusie wordt gestopt?
Je hebt een beeld van Canada: is het het Leap manifest, waarover Naomi Klein schrijft? Waarom zou dat bij ons geen bron kunnen zijn voor samenwerking?
Hillary Clinton citeert een politicus, die zegt: “Een ezel kan een schuur in elkaar trappen, maar je hebt een opgeleide timmerman nodig om er een te bouwen.”