De overheid wil meer mensen met een arbeidsbeperking aan werk helpen, ook in de eigen organisatie. Daar heeft iedereen baat bij, zeggen Ronald Barendse en Dennis Benedictus, maar helaas gaat het niet vanzelf. ‘In plaats van steeds te legitimeren waarom het niet kan, moet je het gewoon doen. En als je hulp nodig hebt, bel je ons. Dan gaan we er gelijk mee aan de slag.’
Bomen planten, bos maaien, slagbomen en picknickbanken plaatsen: het werk van de boswachters en vrijwilligers van Staatsbosbeheer Sud East Fryslân is leuk en divers, weet Dennis Benedictus, teamleider bij Staatsbosbeheer. Sinds een aantal jaar biedt zijn beheereenheid een plek voor mensen met een arbeidsbeperking. ‘Dat is geweldig voor hen, maar ook voor onze eigen organisatie. Individuen krijgen een betere kwaliteit van leven: heb je een baan, dan doe je ertoe. Tegelijkertijd zien wij de kwaliteit van ons werk en de natuurterreinen groeien.’
Hart voor de zaak
In 2026 moeten er 25.000 extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking zijn bijgekomen bij de overheid, blijkt uit de banenafspraak van het kabinet. Een ambitieus doel, dat valt of staat met ambtenaren die het een warm hart toedragen, zegt Ronald Barendse, plaatsvervangend directeur-generaal Vastgoed en Bedrijfsvoering Rijk bij het ministerie van BZK. ‘Je moet binnen de organisatie goed kijken hoe je deze mensen een plek kunt bieden. Als je een takenpakket zo samenstelt dat het goed kan worden uitgevoerd door mensen met een beperking draag je bij aan inclusiviteit en efficiëntie van de organisatie. Het blijkt dat de organisaties die zich geroepen voelen die aanpassingen daadwerkelijk te doen, het meest succesvol zijn in het creëren van banen voor mensen met een arbeidsbeperking.’
‘Het vergt iets meer voorbereiding en iets meer goede begeleiding, maar dan heb je ook wel wat in huis’
Benedictus, in wiens team Binnenwerk (zie kader) 18 mensen met een arbeidsbeperking werken, onderschrijft dat. ‘Het vergt iets meer voorbereiding en iets meer goede begeleiding, maar dan heb je ook wel wat in huis. Deze mensen zijn vaak heel gestructureerd, waardoor sommige werkzaamheden heel goed bij hen passen. Ook zijn velen van hen heel eerlijk, oprecht en open. Daardoor stellen ze vaak goede vragen aan onze vakmensen, waarom zij nou eigenlijk doen wat ze doen. Dan kom je niet weg met een antwoord als: “zo doen we dat nou eenmaal”. Op die manier groeit degene die de vraag stelt, maar ook de vakman, die aan het denken wordt gezet.’
Binnenwerk is de rijksbrede invulling van de Participatiewet. In teamverband verrichten mensen een doelgroepindicatie nuttig en duurzaam werk, zoals gebouwassistentie, catering of bos- en natuurbeheer bij Staatsbosbeheer. Rijksinstellingen zijn opdrachtgever, Binnenwerk verzorgt administratie, leiding en begeleiding.
Het werk van Staatsbosbeheer blijkt vaak goed te passen bij mensen met een arbeidsbeperking, ziet Benedictus. ‘In de natuur kun je lekker jezelf zijn. En buiten werken, zonder al te veel prikkels, is voor sommige mensen belangrijk en goed. Daarnaast zie je duidelijk het resultaat van onze werkzaamheden. Als je vergadert, wat laat je dan achter? Wat doe je dan concreet? Een boom planten of een picknickbank plaatsen geeft daarentegen veel voldoening en dient een duidelijk doel. Bezoekers op onze terreinen kunnen een rustig plekje in de natuur zoeken of wandelen op netjes bijgehouden paden. Kortom, de natuurkwaliteit gaat omhoog.’
Morele plicht
Het afgelopen jaar zijn veel organisaties goedbedoeld van start gegaan om extra banen te creëren, maar blijvende inspanningen zijn nodig om de gestelde doelen te bereiken. Barendse: ‘Zodra de aandacht verslapt, is het een van de eerste onderwerpen die van de prioriteitenlijst verdwijnt. Het gaat mij diep aan het hart, dus ik neem de taak op me af en toe de aandacht erop te vestigen.’
‘In plaats van steeds te legitimeren waarom het niet kan, moet je het gewoon doen’
De mogelijkheid om een quotumregeling in te stellen om organisaties te verplichten mensen met een arbeidsbeperking aan werk te helpen wijst Barendse resoluut van de hand. ‘Het is gewoon een kwestie van fatsoen, van normbesef, dat je ook voor deze mensen banen creëert.’
Onlangs bleek dat de overheid goed op koers ligt om banen te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. ‘Maar dat gaat niet om het vervullen van een voorbeeldfunctie als overheid: daarmee help je mensen met een beperking niet,’ vindt Barendse. ‘Ik heb liever dat we met maatregelen gewoonweg korter op de bal gaan zitten. In plaats van steeds te legitimeren waarom het niet kan, moet je het gewoon doen. En als je hulp nodig hebt, dan bel je ons, en gaan we er gelijk mee aan de slag.’
‘Het is ook gewoonweg je morele plicht,’ vult Benedictus aan. ‘Vanuit je vakmanschap dien je je kwaliteiten door te geven aan de volgende generatie, zeker als ambtenaar. Je hoeft helemaal niet groot te beginnen; wij hadden hier eerst drie jongens als stagiaires lopen, nu zijn er twee beheerteams van Binnenwerk aan de slag, waardoor de kwaliteit van ons terreinbeheer veel beter is geworden. Laat het gewoon langzaam groeien, betrek mensen erbij. Wat is het geweldig dat iemand met een arbeidsbeperking via deze route een baan kan krijgen in het natuurbeheer.’
bouwkostendeskundige zegt
Werk creëren met een arbeidsbeperking sprak me direct aan, maar zeker zoals Ronald Barendse en Dennis Benedictus het weten weet ik dat dit niet voor niets gaat. Het is een prachtig begin en een goed initiatief. Met een baan creëren zijn we bezig met een goede start, maar om het volledig te maken moeten we deze mensen niet alleen een arbeidsplaats geven maar ook een woonruimte. Willen we ook mensen met een arbeidsbeperking een volwaardig bestaan kunnen geven, dan dienen we als overheid voor diezelfde groep, voor hen die daarvoor geschikt zijn, een betaalbare zelfstandige woonruimte aan te kunnen bieden, die deze mensen voor het verrichten van arbeid ook kunnen huren. Niet dat de overheid woningen moet gaan verhuren, maar deze woningen voor die mensen wel moet kunnen aanbieden. Die woningen zijn er nu niet of in een veel te klein aantal. Die woningen kunnen zij betrekken, zodat ze niet eerst stad en land dagelijks moeten doorreizen voor ze hun werk kunnen uitvoeren, maar dat een geschikte woning voor deze mensen te vinden is binnen de regiogrenzen. Wonen is zeker zo belangrijk als een eerste levensbehoefte. Zonder een woning kun je nog wel een zelfstandige arbeidsplaats zoeken, maar los kom je in feite niet van je ouders c.q. verzorgers. Dat is voor deze mensen zeker zo belangrijk. Het geeft hen meer zelfstandigheid en eigenwaarde en ze kunnen trots zijn op zichzelf.
trainer goed bestuur & integriteit en HRM zegt
Het interessante aan de woorden fatsoen en morele plicht is dat we met elkaar een samenleving willen ontwikkelen waarin mensen terecht kunnen. Tom Peeters geeft een waardevolle aanvulling. Uitgangspunt voor beleid kunnen de rechten en fatsoensnormen waarover we het eens zijn. Zoals Marga Klompé bij de eerste bijstandsuitkering zei: mensen moeten er van kunnen leven maar ook elke week een bos bloemen op tafel kunnen zetten. Bestuurders en ambtenaren en burgers, vaak verenigd in allerlei initiatieven, kunnen samen met de betrokkenen nagaan hoe je dat beleid van herkenning en erkenning van talent en kwaliteit van leven opzet en uitvoert. De commissie toeslagen rept al over een nieuw sociaal contract tussen burgers en overheid. Barendse en Benedictus en Peeters beschrijven al enkele bouwstenen.