De Democratic Challenge is een eenjarig programma dat een impuls geeft aan de representatieve, participatieve en maatschappelijke of alledaagse democratie. Initiatiefnemers zijn het team ‘doe-democratie’ van het ministerie van BZK en betrokkenen van buiten de overheid. De vitale lokale democratie anno 2015 gaat over de vraag hoe we besluitvormingsprocessen democratischer maken, hoe we het toezicht op democratische processen verbeteren. Op platform O komen de opvallendste en vernieuwendste experimenten aan bod die deelnemen aan de Challenge. Deze keer: DOE040
DOE40 staat voor Democratisch Onderwijs Eindhoven. De initiatiefnemers begonnen een democratische school waar leerlingen meebesturen. De kinderen leren hun stem te gebruiken en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen scholing en ontwikkeling en voor elkaar. Het belangrijkste uitgangspunt van de democratische school is gelijkwaardigheid. Iedere maandagmiddag is de schoolkring waarin alle deelnemers onderwerpen en moties kunnen indienen. Je komt alleen naar de vergadering als je interesse hebt in de onderwerpen of er belang bij hebt.
Jacqueline de Theije is initiatiefnemer en schoolleider van de democratische school DOE040. Al sinds zij kind was, verwondert ze zich over het onderwijs: over het nut van wat je moet leren en het enorme verschil per leerkracht.
Doe040 gebruikt alleen de kern van het onderwijs zoals OCW voorschrijft. Voor het overige heeft deze particuliere school de ruimte om in vrijheid te handelen, iedere leerling volgt zijn eigen leerontwikkeltraject. Wat maakt de school nou zo democratisch?
‘Onze belangrijkste voorwaarde is: we gaan uit van gelijkwaardigheid. Iedereen heeft een stem, of je nu lesgeeft, begeleider bent of leerling. Of je gebruikmaakt van je stem, is aan jou. We hebben geen mensen in dienst; alle docenten en begeleiders zijn educatieve ondernemers die hiermee zelf verantwoordelijk zijn voor hun arbeid. Ze zijn idealistisch, want ze verdienen bij ons een symbolisch bedrag per maand. Zo kunnen we de school, die helaas geen bekostigde school kan zijn omdat we het uitgebreide inspectiekader van OCW niet volgen, laagdrempelig en goedkoop houden. De meeste docenten en begeleiders doen dit werk naast een andere baan of opdrachten.’
Wat houdt het experimenteren bij jullie in? Waarin heeft de challenge een rol? ‘Bij OCW loopt een experimentaanvraag. We vinden: dit onderwijs is populair, ouders geven aan dat zij dit graag willen. Maar ze betalen belasting voor de ‘gewone’ school en moeten hier extra betalen omdat het in deze vorm onder particulier onderwijs valt. Wij willen dit gewoon bekostigd hebben; we zijn toch goedgekeurd door de inspectie? Het geld dat dan beschikbaar komt, willen we gedeeltelijk steken in langlopend onderzoek naar het effect van democratisch onderwijs op kinderen en de samenleving.’
Wat kunnen anderen van jullie leren?
‘Veel scholen en organisaties komen bij ons kijken. Ze willen met name leren over het stuk leiderschap dat hieraan te pas komt. We denken vanuit mogelijkheden: dit is het kader en van daaruit bouwen we zelf verder. Op andere scholen hoor ik vaak over angst voor de onderwijsinspectie. Wij zeggen: leiderschap is hier vooral een kwestie van lef hebben! Uiteindelijk wil het kind iets van je: leren en begeleid worden in zijn ontwikkeling. De wethouder van onderwijs, hier op bezoek, was verbaasd dat onze structuur zo goed werkt. Dat kunnen anderen van ons leren, denk ik. Laat een structuur organisch ontstaan zoals hier, dan heb je een veel prettigere sfeer. We lossen dingen met elkaar op.’
Wat is je droom voor de democratie in Nederland?
‘Ik zou willen dat Nederland in plaats van een democratie een sociocratie zou worden, waarin je werkt met door iedereen gedragen besluiten. Dan vraag je een volledig commitment van iedereen in het land in plaats van ‘de meeste stemmen gelden’. Het sociocratisch proces in onze school leert ons dichter bij elkaar te komen. We bedenken oplossingen samen, en dragen die besluiten dan ook samen. Ik denk dat elke organisatie daarbij gebaat is.’
Geef een reactie