Bij de aanpak van de coronacrisis domineren zorgprofessionals de agenda, terwijl crisismanagement gebaat is bij generalisten, en niet bij specialisten. Hoog tijd dus om de generalisten de regie te geven bij de aanpak van de crisis, betoogt Gert-Jan Ludden.
Wat eind februari begon als een gezondheidscrisis verkleurde in de loop van maart al snel tot een sociaaleconomische en brede maatschappelijke crisis. Ervaringen uit het verleden hebben geleerd dat je complexe crisissituaties niet monodisciplinair moet aanpakken en dat de roergangers generalisten moeten zijn in plaats van specialisten. Maar wat zien we gebeuren? Dagelijks worden de cijfers van het aantal besmettingen, dodelijke slachtoffers en IC-opnames door het RIVM gepresenteerd. De (technische) briefings in de Tweede Kamer gaan vrijwel alleen over het virus, het R-getal, mondkapjes, testen en zorgcapaciteit. Ernst Kuipers, Diederik Gommers en Jaap van Dissel zijn inmiddels BN-ers geworden en de talkshows worden overspoeld door virologen, immunologen en andere medisch specialisten. De zorgprofessionals domineren de agenda en het kabinet volgt vrijwel blindelings de adviezen van het OMT. Deze crisisaanpak kan niet succesvol zijn, omdat het een te lineaire benadering is, het tot weinig nieuwe inzichten, strategiebepaling en perspectief leidt en de kans op tunnelvisie en groupthink vergroot. Steeds meer mensen vragen zich af of het kabinet nog wel de juiste koers vaart.
Toename weerstand
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de weerstand geleidelijk toeneemt. De bevolking wordt ongehoorzamer, is het binnenblijven beu en trekt er weer op uit. Handhaving door politie en gemeenten wordt moeilijker. De horeca en kappers oefenen druk uit om open te gaan, omdat ze al geruime tijd veiligheidsprotocollen hebben klaarliggen. Bedrijven, sportclubs en de culturele sector willen weer aan de slag, omdat ze anders kopje onder gaan. Ook de druk vanuit de Tweede Kamer wordt opgevoerd. Dat blijkt onder meer uit de aanvaarding van een Kamerbrede motie over een Impact Management Team. Dat is een groep van deskundigen dat het kabinet moet gaan adviseren bij een exit strategie. Hier wordt duidelijk dat de vakkennis bij de parlementariërs ontbreekt. Dit extra team is overbodig, omdat deze expertise al ruimschoots is ingebed binnen de bestaande crisisstructuur.
‘Positioneer de zorgexperts weer in hun belangrijke adviesrol achter de schermen’
Er zijn vier gremia die Nederland in deze bizarre en onzekere tijd door de crisis moeten leiden. De ministeriele commissie crisisbeheersing (MCCB), onder voorzitterschap van de premier, besluit over de aanpak van de coronacrisis. De interdepartementale commissie crisisbeheersing (ICCB), bestaande uit topambtenaren van alle departementen, onder voorzitterschap van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, maakt adviezen voor de MCCB. Zowel de MCCB als ICCB kunnen externe adviseurs van de SER, SCP, de Gezondheidsraad, VNO-NCW, MKB en anderen raadplegen en uitnodigen tot deelname. De aanpak op operationeel niveau (alle hulpdiensten) is in handen van een Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum (LOCC) in Driebergen. Daarnaast is er nog het Veiligheidsberaad (VB) onder leiding van de burgemeester van Nijmegen. In dit beraad zijn de 25 voorzitters van de veiligheidsregio’s vertegenwoordigd. Een beraad dat niet alleen de besluiten van het MCCB uitvoert en handhaaft, maar ook verantwoordelijk is voor flankerend beleid en de MCCB adviseert vanuit de praktijk.
Inmiddels is het de hoogste tijd dat de premier ook de aanpak van de coronacrisis van kleur doet veranderen. Positioneer de zorgexperts weer in hun belangrijke adviesrol achter de schermen. De Minister van VWS zal daarbij als spreekbuis namens ‘de witte kolom’ optreden. De voorzitters van de MCCB, ICCB, LOCC en VB moeten het gezicht worden van de crisis, de regie gaan voeren en de exit strategie bepalen. Deze functionarissen zien we dan bij persconferenties en bij briefings in de Tweede Kamer. De generalisten zijn aan zet en de focus wordt verbreed. Daarmee wordt de kans groter om vanuit een intelligente lock-down te komen tot een ‘slimme open up’. De anderhalvemetersamenleving mogen we niet omarmen als het nieuwe normaal, maar accepteren als het tijdelijke abnormaal.
OVV buiten beeld
Grote vraag die resteert is waarom de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) nog niet is geactiveerd? Het onderzoeksorgaan dat bij rampen doorgaans onmiddellijk ter plekke is, maar nu steevast buiten beeld blijft. Het is van cruciaal belang om reeds tijdens de coronacrisis te observeren of er zorgvuldig wordt gehandeld, met als doel het vroegtijdig vastleggen van evaluatiegegevens voor het later op te stellen onderzoeksrapport. De OVV is bij uitstek de instantie die de premier al eerder had kunnen adviseren zijn koers aan te passen. Wellicht is het nog niet te laat.
Geef een reactie